Reiði á þingi Evrópu­sambandsins vegna stjórnar­skrárbreytinga í Ungverjalandi - krafist íhlutunar framkvæmda­stjórnar ESB

Á þingi Evrópusambandsins hafa menn brugðist reiðir við stjórnarskrárbreytingum í Ungverjalandi. Þingmennirnir segja að með þeim sé vegið að mannréttingum í Evrópu. Ungverska þingið samþykkti nýjar breytingar á stjórnarskránni mánudaginn 11. mars en á ESB-þinginu hefur verið unnið að úttekt á eldri breytingum sem einnig sættu gagnrýni innan ESB.

Martin Schulz, forseti ESB-þingsins, sagði mánudaginn 11. mars á fundi þingsins að ungverska þingið hefði tekið ákvarðanir sem „kunna að veikja lýðræðiskröfur í landinu“.

Atkvæðatafla ungverska þingsins við afgreiðslu stjórnarskrárbreytinga.

Í Jyllands-Posten er þriðjudaginn 12. mars rætt við Thorsten Borring Olesen, prófessor í evrópskri nútímasögu við Árósar-háskóla, sem segir að undir stjórn þjóðernissinnaðra hægrimanna hafi stjórnlagaþróunin í Ungverjalandi undanfarin ár verið á skjön við lýðræðishefðir.

„Með breytingunum eru stjórnlög landsins til þess fallin að færa stjórnarhætti frá hefðbundnu þingræði og sé litið á það í heild sem gerst hefur undanfarin ár miða aðgerðirnar að því að festa sitjandi ríkisstjórn í sessi, sauma að stjórnarandstöðunni og leggja steina í götu annarra sem vilja komast til valda,“ segir prófessorinn.

Hann bendir á að á ungverska þinginu sé að finna einn flokk til hægri við þjóðernissinnaðan íhaldsflokk Viktors Orbans forsætisráðherra og þessum flokki hafi tekist að draga stjórnmálaumræður og ákvarðanir til hægri.

„Orban virðist leggja hart að sér til að blása lífi í nokkur gömul ungversk gildi frá árunum milli stríða þegar einræði var í Ungverlandi. Þau lúta að því að styrkja fjölskylduna, kirkjuna og þjóðina og áherslur á þessum sviðum eru skerptar vegna þess að hægrisinnaði Jobbik-flokkurinn er í lykilstöðu í ungverskum stjórnmálum um þessar mundir,“ segir Thorsten Borring Olesen.

Nýjustu breytingar á ungversku stjórnarskránni fela meðal annars í sér bann við að sofa á götum úti, þá er námsmönnum bannað að flytja úr landi í nokkur ár að námi loknu hafi þeir fengið opinberan fjárstuðning til að stunda nám í Ungverjalandi auk þess er fjölskylda skilgreind sem hjúskapur milli karls og konu.

Thorsten Borring Olesen vekur sérstaka athygli á að valdsvið stjórnlagadómstóls landsins sé þrengt. Hann hafi átt síðasta orð um hvort lagasetning eða athafnir ríkisstjórnarinnar samræmist stjórnarskránni. Úr þessu valdi sé nú dregið. Hann telur að þetta sé versta breytingin.

Framvegis hefur stjórnlagadómstóllinn ekki heimild til að lýsa lög andstæð stjórnarskránni hafi þau verið samþykkt með tveimur þriðju hluta atkvæða í þinginu. Dómstóllinn hefur aðeins heimild til að segja álit á formreglum vegna framtíðarbreytinga en ekki fella dóm um efnisþætti reglnanna.

Martin Schulz segir að hann hafi árangurslaust hvatt Orban til að leita álits hjá Evrópuráðinu en þar starfar Feneyjanefndin við ráðgjöf vegna stjórnarskrárbreytinga. Þingforsetinn sagðist óttast að gengið væri of nálægt grunnreglum réttarríkisins og mannréttindum með breytingunum. Hann vænti þess að Evrópuráðið og framkvæmdastjórn ESB gerðu ítarlega úttekt á stöðu stjórnskipunarmála í Ungverjalandi.

Guy Verhofstadt, formaður ESB-þingflokks frjálslyndra, sagði að framkvæmdastjórn ESB ætti að láta málið sig varða. „Það er tímabært að menn átti sig á hinu raunverulega eðli ríkisstjórnar Orbans – hún er ríkisstjórn sem beitir minnihlutann meirihlutavaldi og vinnur þannig gegn gildum Evrópusambandsins.“

Verhofstadt hvatti Janos Adler, forseta Ungverjalands, til að hafna breytingunum á stjórnarskránni og sagði að stofnanir ESB ættu tafarlaust að láta að sér kveða vegna málsins: „Ég hvet framkvæmdastjórnina til að grípa til tafarlausra aðgerða og taka til við að meta breytingarnar,“ sagði hann. „Leiðtogar ESB-ríkjanna verða einnig að ræða málið við Orban þegar þeir hittast á fundum í Brussel fimmtudaginn 14. og föstudaginn 15. mars í Brussel.“