Forsetar Bandaríkjanna og Frakklands skiptast á yfirlýsingum vegna ásakana um bandarískar njósnir í Evrópu

Frakkar sögðu mánudaginn 1. júlí að ásakanir um að bandarískar stofnanir njósnuðu um bandamenn sína í Evrópu yllu vandræðum og ógnuðu viðræðum um hinn mikilvæga fríverslunarsamning ESB og Bandaríkjanna. Barack Obama Bandaríkjaforseti segist muni svara Evrópumönnum þegar hann hafi fengið allar nauðsynlegar staðreynir á hreint.

„Þegar við höfum efni í svar munum við leggja upplýsingar sem bandamenn okkar vilja fá á borðið,“ sagði Obama á blaðamannafundi mánudaginn 1. júlí í Tanzaníu þar sem hann í opinberri heimsókn.

Obama viðurkenndi ekki að Bandaríkjamenn stunduðu njósnir en sagði: „Í höfuðborgum Evrópulanda hafa menn ef til vill ekki áhuga á hvað ég fæ mér í morgunverð en þeir vilja hins vegar helst vita hvaða talpunkta ég er með þegar ég hitti leiðtoga þeirra.“

François Hollande Frakklandsforseti hafði fyrr mánudaginn 1. júlí krafist svara frá Washington vegna frásagna um að Þjóðaröryggisstofnun Bandaríkjanna (NSA) hefði sett hlerunarbúnað í skrifstofur ESB og sendiráð Evrópuríkja.

„Við getum ekki þolað slíka framkomu í samskiptum samstarfsaðila og bandamanna,“ sagði Hollande við blaðamenn þegar hann heimsótti borgina Lorient í vesturhluta Frakklands. „Við viljum að þessu verði tafarlaust hætt. Það fara ekki fram neinar viðræður á neinu sviði fyrr en við höfum fengið þetta staðfest varðandi Frakkland og einnig fyrir Evrópusambandið í heild.“

Steffen Seibert, talsmaður ríkisstjórnar Þýskalands, sagði að ráðamenn í Berlín hefðu látið í ljós „undrun“ og „mikla óánægju“ í samtölum við fulltrúa bandaríska forsetaembættisins vegna fréttanna um hleranirnar sem birtust í Der Spiegel laugardaginn 29. júní og raktar eru til bandaríska uppljóstrarans Edwards Snowdens, sem talinn er dveljast á flugvellinum í Moskvu og hefur sótt um hæli í Rússlandi.

„Evrópa og Bandaríkin eru samstarfsaðilar, vinir og bandamenn. Traust verður að búa að baki samvinnu okkar og traust verður að endurreisa á þessu sviði,“ sagði Seiffert. „Við erum ekki lengur á tíma kalda stríðsins.“

Viviane Reding, dómsmálastjóri ESB, sagði að fríverslunarviðræðum ESB og Bandaríkjanna kynni að vera stofnað í voða vegna þessa, fulltrúar ESB gætu ekki tekið þátt í þeim ríkti „minnsti vafi um að viðræðuaðilinn hleraði skrifstofur“ þeirra. Stefnt hefur verið að fyrsta viðræðufundi hinn 8. júlí í Washington.

Litháar tóku við forsæti í ESB mánudaginn 1. júlí. Utanríkisráðherra þeirra sagði „skiljanlegt“ að grunur um njósnir Bandaríkjamanna setti menn út af laginu en hann mætti ekki eyðileggja tengslin milli aðila.

Linas Linkevicius, utanríkisráðherra Litháens, sagði við AFP-fréttastofuna: „Ég held að það skili ekki miklum árangri að ræða um fréttir fjölmiðla um trúnaðarskjöl sem enginn hefur séð… Ekki má skaða sterk stjórnmála- og efnahagsleg tengsl ESB og Bandaríkjanna.“

José Manuel Barroso, forseti framkvæmdastjórnar ESB, hefur gefið fyrirmæli um að allar skrifstofur ESB hvar sem er í heiminum skuli fínkembdar í leit að njósnabúnaði.