Thomas L. Friedman: Vísbendingar um olíustríð Bandaríkjamanna og Sáda gegn Rússum og Írönum

15. október að rök hnígi að því að lækkun olíuverðs bendi til þess að hafið sé olíustríð milli Bandaríkjamanna og Sádí-Araba annars vegar og Rússa og Írana hins vegar. Slíkt stríð hafi Bandaríkjamenn og Sádar háð við Sovétmenn árið 1985 og það hafi verið upphafið að falli þeirra.

Friedman bendir á að upplausn ríki um þessar mundir í fjórum olíuframleiðsluríkjum: Líbíu. Írak, Nígeríu og Sýrlandi auk þess sem Íranir glími við höft og viðskiptaþvinganir. Fyrir tíu árum hefði þessi staða leitt til þess að olíuverð færi í hæstu hæðir en hið gagnstæða gerðist núna: olía hafi vikum saman lækkað í verði, sé nú um 88 dollarar eftir að hafa sveiflast lengi milli 105 og 110 dollara tunnan.

Rekja megi meira framboð til samdráttar í Evrópu og Kína auk þess sem Bandaríkjamenn séu að orðnir ein helsta olíuframleiðsluþjóð heims. Þá neiti Sádar að draga úr framleiðslu til að hækkað olíuverðið.

Þetta fari ekki fram hjá Rússum. Í Prövdu hafi birst hinn 3. apríl 2014 grein undir fyrirsögninni: Obama vill að Sádi-Arabar eyðileggi efnahag Rússa. Þar segi: „Það er fordæmi fyrir að slík sameiginleg aðgerð hafi leitt til falls USSR [Sovétríkjanna]. Árið 1985 stórjók Konungdæmið [Sádi-Arabía] olíuframleiðsluna úr 2 milljónum í 10 milljónir tunna á dag, verðið á tunnu lækkaði úr $32 í $10. USSR varð að selja sumar pantanir á jafnvel lægra verði, $6 á tunnu. Sádi-Arabar töpuðu engu vegna þess að við að lækka verð 3.5-falt fimmfölduðu þeir framleiðslu sína. Áætlunarbúskapur Sovétríkjanna þoldi ekki minnkandi útflutningstekjur og þetta var ein af ástæðunum fyrir hruni USSR.“

Friedman vitnar einnig í ræðu sem Jegor Geidar, forsætisráðherra Rússlands 1991-1994, flutti 13. nóvember 2006 þar sem hann sagði að rekja mætti fall Sovétríkjanna aftur til 13. september 1985 þegar tilkynnt hefði verið að Sádar ætluðu ekki að standa vörð um olíuverðið. Við þetta hefðu Sovétmenn tapað um $20 milljörðum á ári og alls ekki haft efni á því.

Bj. Bj.