Evru-rök ESB-aðildar hverfa

Þegar ekki var lengur hald í þeirri röksemd fyrir aðild Íslands að Evrópusambandinu, að EES-samningurinn væri ónýtur eða þar um bil, hófst söngur aðildarsinna um hina ónýtu krónu og óhjákvæmilegt væri að ganga í Evrópusambandið til að taka upp evru.

Um nauðsyn aðildar að ESB til þess eins að fá leyfi til að taka upp evru mátti deila. Í fyrsta lagi var alls ekki ágreiningslaust, að Íslendingar yrðu betur settir með evru sem gjaldmiðil en krónu, þrátt fyrir að hún væri örmagna, vegna þess hvernig níðst hafði verið á henni til að halda þjóðarskútunni á floti. Í öðru lagi var og er alls ekki einhlítt að ganga þurfi í ESB til að taka upp evru. Ríki utan ESB hafa gert það, sum í góðu samkomulagi við ESB, önnur, án þess að refsingin hafi verið óbærileg.

Að þessu leyti gátu menn bæði deilt um hagfræðileg og lögfræðileg efni. Stofnsáttmáli ESB sýnir, að lögfræðin stendur ekki í vegi fyrir því, að um evru-samstarf sé rætt við ESB, án þess að sótt sé um aðild. Rökin fyrir því að upptaka evru krefjist ESB-aðildar eru lögfræðilega haldlaus.

Þá er það hagfræðin. Lokarök hagfræðinga, sem mæla með ESB-aðild til að krækja í evruna, hafa verið þau, að Ísland þurfi öflugri banka til þrautavara („bank of last resort“) en Seðlabanka Íslands. Krónan verði alltaf máttlítil og gagnslaus, af því að það standi ekki nógu öflugur þrautavarabanki að baki henni.

Bankahrunið sýndi víðar en hér á landi, að þetta tal um þrautavarabanka reyndist ekki annað en fræðileg tilgáta, þegar á reyndi. Fé hefur verið dælt úr ríkissjóðum hvarvetna á Vesturlöndum til að halda banka- og fjármálakerfinu á floti. Nú er svo komið, að sjálfur Seðlabanki Evrópu dugar ekki lengur sem þrautavarabanki evrunnar. Kallað hefur verið á Alþjóðagjaldeyrissjóðinn til bjargar og bankastjóri hans situr í Berlín um þessar mundir til að knýja á um, að þýskir skattgreiðendur verði skyldaðir til að borga með evrunni, svo að fjármálakerfið hrynji ekki.

Evru-rökin fyrir aðild Íslands að Evrópusambandinu eru endanlega að engu orðin. Þau standast hvorki hagfræðilega né lögfræðilega gagnrýni.