Við erum í sama bát og evrópskur almenningur gagnvart fjármálafyrirtækjum

Í aðildarríkjum Evrópusambandsins er grunntónninn í umræðum um fjármálakreppuna, sem skall á á árunum 2007 og 2008 sá, að það sé rangt að almenningur borgi afleiðingar af mistökum fjármálafyrirtækjanna.

Í Þýzkalandi kemur þetta viðhorf fram í því, að víðtæk andstaða er við að þýzkir skattgreiðendur hlaupi undir bagga með öðrum aðildarríkjum evrusvæðisins í erfiðleikum þeirra. Flokkarnir, sem eiga aðild að ríkisstjórn Merkel, kanslara, hafa sent frá sér skýrslu, sem þrengir mjög það svigrúm, sem kanslarinn hefur haft í viðræðum við önnur evruríki um aðstoð við þau. Þýzkir prófessorar ganga hart að þýzka þinginu um að ganga ekki of langt. Kristilegir demókratar biðu afhroð í kosningum á Hamborgarsvæðinu fyrir skömmu og framundan eru aðrar svæðisbundnar kosningar, sem Angela Merkel verður að hafa í huga í umræðum um aðstoð við einstök evruríki.

Í Bretlandi birtist þetta viðhorf m.a. í málflutningi Merwyn King, Englandsbankastjóra frammi fyrir brezkri þingnefnd í gær. Hann sagði að sökin á fjármálakreppunni væri fjármálafyrirtækjanna sjálfra og kvað eðlilegt að fólk, sem missti vinnuna af þeim sökum eða hefði átt fyrirtæki, sem hefðu orðið gjaldþrota yrði reitt og hefði uppi mótmæli. Hann kvaðst hissa á því að reiði fólks væri ekki enn meiri en fram hefði komið. Og hann sagði að hverfa yrði frá þeirri stefnu að bjarga yrði bönkum hvað sem það kostaði. Þess í stað yrðu menn að vera tilbúnir til að láta banka fara á hausinn.

Fjölmörg fleiri dæmi mætti nefna um það sama.

Í ljósi þessara umræðna í ESB-ríkjunum og þar á meðal í Bretlandi er athyglisvert að hér á Íslandi skuli þeir, sem kallast mega „máttarstólpar“ þjóðfélagsins tala á allt annan veg. Hér hefur þvert á móti frá miðju ári 2009 verið lögð áherzla á að almenningur hlyti að borga skuldir, sem einkafyrirtæki hafði stofnað til í Bretlandi og Hollandi, þe.a.s. þann hluta skuldanna, sem þrotabú einkafyrirtækisins getur ekki greitt sjálft.

Fyrst var því haldið fram, að þjóðin hefði skuldbundið sig með alþjóðlegum samningum til þess að greiða þær skuldir. Þegar í ljós kom, að ekki var hægt að halda því fram með nokkrum haldbærum rökum var sagt, að nauðsynlegt væri að almenningur borgaði til þess að Íslendingar ættu athvarf í samfélagi þjóðanna.

Í ljósi þess hvernig umræður eru á meðal annarra þjóða um þessi mál og þar á meðal í Bretlandi sjálfu er erfitt að skilja með hvaða rökum þær sömu þjóðir mundu úthýsa okkur á þessum forsendum.

Kjarni þessa máls kemur auðvitað fram í því, sem sagt er við Íra af hálfu ESB og Seðlabanka Evrópu, þegar þeir lýsa þeirri skoðun, að lánardrottnar bankanna eigi að sitja uppi með töp bankanna. Þá er sagt við Íra að það megi ekki gerast vegna þess, að slík aðgerð mundi geta smitað út frá sér til Þýzkalands og Frakklands og eyðileggja evruna en helztu lánardrottnar írsku bankanna eru m.a. þýzkir og franskir bankar, sem þá sætu uppi með mikil töp.

Almenningur í öðrum Evrópulöndum er sömu skoðunar og almenningur hér, að skattgreiðendur eigi ekki að greiða töp einkafyrirtækja. Við Íslendingar eigum að skipa okkur í sveit með þeim almenningi.