Papandreou, Jóhanna og Steingrímur J.

Ákvörðun George Papandreous, forsætisráðherra Grikklands, um að efna til þjóðaratkvæðagreiðslu um neyðaraðgerðir Grikkja og evru-ríkjanna til að leysa skuldavanda Grikklands felur í sér áhættu. Hún snýst um framtíð hans sem forsætisráðherra og hvort Grikkir ætli að halda áfram að nota evru eða ekki. Hafni gríska þjóðin öllum skilyrðum sem evru-ríkin hafa sett og Papandreou hefur samþykkt á öllum leiðtogafundum sem hann hefur setið jafngildir það úrsögn úr evru-samstarfinu. Við úrsögnina fer gríska hagkerfið endanlega fram af brúninni að mati sérfróðra manna. Með því að ala á ótta við fallið meðal Grikkja vonar Papandreou að geta snúið þjóðinni til stuðnings við málstað sinn og evru-samstarfsins.

Laugardaginn 30. október var birt niðurstaða skoðnakönnunar í Grikklandi sem sýndi að tæplega 60% Gríkkja teldu niðurstöðu evru-leiðtogafundarins „neikvæða“ eða „frekar neikvæða“. Papandreou nýtur aðeins þriggja atkvæða meirihluta í gríska þinginu. Sumir úr þingflokki hans hafa gengið til liðs við stjórnarandstöðuna.

Við Íslendingar höfum reynslu af tveimur þjóðaratkvæðagreiðslum vegna samninga sem ríkisstjórn Íslands gerði undir forsjá Steingríms J. Sigfússonar fjármálaráðherra við ríkisstjórnir Bretlands og Hollands um fjárhagsleg málefni, það er Icesave-samningana. Sá er munurinn á þeim atkvæðagreiðslum og þeirri sem Papandreou boðar að til þeirra var gengið í óþökk ríkisstjórnarinnar þegar forseti Íslands lét undan þrýstingi frá almenningi og neitaði að skrifa undir lög sem alþingi hafði samþykkt, í síðara tilvikinu með góðum stuðningi frá stjórnarandstöðunni.

Í báðum tilvikum fluttu ráðandi öfl í stjórnmálalífi og viðskiptalífi mikinn hræðsluáróður yfir okkur Íslendingum um hörmungarnar sem yfir okkur mundu ganga ef við segðum nei. Engir vildu festa fé í landinu, ekki tækist að afla fjár á alþjóðlegum mörkuðum, við ættum í hættu verða settir í skammarkrók og yrðum að dúsa þar um langa framtíð. Hræðsluáróðurinn dugði í hvorugt skiptið til að knýja fram samþykki þjóðarinnar við samningana og lífið, meira að segja viðskiptalífið, hélt áfram eins og ekkert hefði í skorist.

Þótt Grikkir hætti að nota evru hverfur Grikkland ekki og lífið, meira að segja viðskiptalífið, finnur sér nýjan farveg. Hvað verður um evru-svæðið er hins vegar annað mál. Fordæmi Papandreous minnir aðra stjórnmálaleiðtoga á að því eru takmörk sett hve langt þeir geta gengið í skuldbindingum vegna evrunnar án þess að leita umboðs þjóða sinna.

Þýska ríkisstjórnin býr við skýrar stjórnarskrárbundnar kröfur varðandi allar skuldbindingar vegna evru-aðstoðar. Hún verður að njóta stuðnings meirihluta þingmanna. Þetta hefur styrkt stöðu Angelu Merkel kanslara gagnvart öðrum evru-leiðtogum.

Stjórnmálamenn án umboðs mega sín lítils. Jóhanna Sigurðardóttir og Steingrímur J. Sigurðsson skilja ekki að eftir að hafa tapað þjóðaratkvæðagreiðslu tvisvar mega þau sín í raun einskis í samskiptum við aðrar þjóðir. Þau eru ekki stjórnmálamenn sem geta staðið við gerða samninga. Tapi George Papandreou þjóðaratkvæðagreiðslunni sem hann hefur boðað segir hann örugglega af sér.