Áhugaverðar deilur um framtíðar­stefnu evruríkjanna

Það eru óneitanlega athyglisverðar og áhugaverðar deilur, sem nú standa yfir á milli evruríkjanna um framtíðarstefnu þeirra í ríkisfjármálum og efnahagsmálum almennt. Að hluta til fara þessar umræður fram yfir Atlantshafið líka, því að Bandaríkjamenn hafa verið ósparir á gagnrýni á aðhaldsstefnu Þjóðverja. Nú hafa Kanadamenn gengið í lið með Bandaríkjamönnum eins og lesa má um á Evrópuvaktinni í dag. Fjármálaráðherra Kanada segir umbúðalaust við Evrópuríkin: Þið eruð svo rík að þið getið mokað ykkar eigin flór. Þið getið ekki ætlast til að aðrar þjóðir, sem eru ekki jafn efnaðar og þið hlaupi undir bagga með ykkur. Þið munið ekki deila hagnaðinum með þeim þegar vel gengur.

Deilan snýst í stuttu máli um það að Þjóðverjar telja að aukið aðhald í opinberum útgjöldum sé alger forsenda þess, að evruríki í vandræðum geti náð sér á strik. Það dugi ekki að henda í þau stórfé ef þau taki ekki sjálf á undirliggjandi vanda sínum sem sé að þau hafi lifað langt um efni fram.

Þjóðverjar láta þess hins vegar ekki getið hvernig þessar þjóðir fóru að því að lifa langt um efni fram. Ástæðan var sú, að fyrst eftir að evran kom til sögunnar gengu fjármálamarkaðir út frá því sem vísu, að eitt mundi yfir öll evruríkin ganga. Þess vegna fengu ver stæðar þjóðir mikið fé að láni á lágum vöxtum. Í raun og veru lifðu þær á lánstrausti Þjóðverja og annarra Norður-Evrópuþjóða.

Mario Monti, forsætisráðherra Ítalíu hóf andófið gegn aðhaldsstefnu Þjóðverja og sagði að aðhaldið eitt mundi ekki duga til. Francois Hollande bættist svo í þann hóp. Nú bindur Evangelos Venizelos, leiðtogi PASOK í Grikklandi vonir við sigur Hollande í Frakklandi á sunnudaginn og að hann verði til þess að slakað verði á aðhaldskröfum Þjóðverja. Angela Merkel og Wolfgang Schauble aftaka það með öllu.

Hvor aðilinn hefur rétt fyrir sér? Að sumu leyti má segja að báðir hafi það.

Þjóðverjar hafa áreiðanlega rétt fyrir sér í því að það hefur vaðið á súðum í ríkisfjármálum margra evruríkja á undanförnum árum og að óhjákvæmilegt hafi verið að ráðast í mikinn niðurskurð á þeim útgjöldum. En evrublokkin er eins og fyrirtæki, sem gengur í gegnum mikinn niðurskurð útgjalda. Það eitt dugar ekki til. Vilji fyrirtækið lifa og dafna verður það að finna leiðir til að auka tekjur sínar samhliða niðurskurði útgjalda.

Þess vegna eru full rök fyrir því, sem Mario Monti fór að tala um fyrir nokkrum mánuðum að samhliða niðurskurðinum yrði að örva hagvöxt. En það er hægara sagt en gert. Hagvöxtur verður ekki efldur með því einu að ausa út peningum á báða bóga.

Fram til þessa hafa ekki komið fram augljósar tillögur í Evrópu um hvernig það eigi að gera en augljós tilhneiging til að segja að auka eigi opinberar framkvæmdir.

Hér á Íslandi er augljóst að auknar framkvæmdir við jarðgöng og önnur slík verkefni mundu draga úr atvinnuleysi og auka umsvif. En er vit í því miðað við opinbera skuldastöðu?

Sá hagvöxtur sem máli skiptir hjá okkur miðað við núverandi aðstæður eru aukin umsvif í sjávarútvegi, orkuiðnaði og ferðaþjónustu.

Hið sama á við í Evrópu, þótt undir öðrum formerkjum sé.

Kosningaúrslit í Frakklandi og Grikklandi um helgina og í sveitarstjórnarkosningum í Bretlandi á morgun geta ráðið miklu um hver niðurstaðan verður.