Evran vegur að fjölbreytninni, sjálfum kjarna Evrópu

Umræður um evru-vandann snúast í ríkara mæli en áður um annað en efnahagsmál og ríkisfjármál. Æ fleiri stjórnmálamenn og álitsgjafar innan Evrópusambandsins átta sig á að annað er í húfi en sameiginleg mynt. Mario Monti, forsætisráðherra Ítalíu, sem aldrei hefur staðið frammi fyrir kjósendum heldur talar fyrir hönd ESB-elítunnar telur að þjóðþing einstakra ESB landa hafi of mikil völd. Þau séu meiri ógn við samrunaþróunina í anda Evrópuverkefnisins en tæknileg útfærsla á heimild til Seðlabanka Evrópu til að dæla evrum til skuldugra ríkja og lækka lántökukostnað þeirra.

Til þessa hafa málsvarar Evrópuverkefnisins sagt vegna evru-vandans: Sagan sýnir að kreppuástand er best að leysa með nýju skrefi í þágu yfirþjóðlegs valds. Evru-kreppan er kjörið tækifæri til að stíga risaskref, í nokkrum áföngum þó, og sameina ríkisfjármálastjórn evru-ríkjanna.

Þýskir stjórnmálamenn hafa leitt umræðuna um meiri samruna og jafnvel stutt hugmynd einn evru-fjármálaráðherra. Angela Merkel kanslari og enn frekar Wolfgang Schäuble fjármálaráðherra Þýskalands hafa talað í þessa veru. Flest bendir hins vegar til að þetta sé aðeins efni í hátíðarræður. Veruleikinn sé allur annar. Þjóðverjar vilji ekki stíga þennan yfirþjóðlega dans.

Berthold Kohler, einn aðalritstjóra Frankfurter Allgemeine Zeitung, segir í blaði sínu fimmtudaginn 9. ágúst að þeir sem trúi að unnt sé að mynda einn evrópskan samnefnara með snilligáfu á sviði stjórnlaga og stjórnmála vanmeti styrk fjölbreytninnar í menningu, þjóðlegri geymd, sagnaheimi og skapgerð Evrópubúa – fjölbreytninnar sem sé sjálfur kjarni Evrópu.

Alan Posener, stjórnmálafréttaritari Die Welt, segir sama dag í blaði sínu: „Kreppan í Evrópu snýst ekki aðeins um peninga heldur um takmörk “sífellt nánara sambands„. Samrunalíkanið sem Jean Monnet hannaði um samrunaþróun með yfirþjóðlegu valdi framkvæmdastjórnar [ESB] er barn síns tíma. [...] Því ber að fagna, tímabært er að innleiða raunverulegt lýðræði í Evrópu.“

Charles Gave, franskur hagfræðingur, segir í Le Figaro 9. ágúst í grein sem ber fyrirsögnina: Nei, hr. Mario Draghi, evran er ekki óhjákvæmileg. Hún er banvæn! „Við þurfum að nýju að eignast þjóðlegar myntir. Evran hefur leitt til efnahagslegra, stjórnmálalegra og mannlegra hörmunga. Ég bið, stöðvum þetta brjálæði og björgum þeirri Evrópu sem við elskum.“

Hér tala ekki álitsgjafar sem verða sakaðir um óvild í garð Evrópusambandsins eða samvinnu Evrópuþjóða. Þeir sjá hins vegar að í óefni er stefnt með áformum um „meiri Evrópu“ til að bjarga evrunni. Enginn getur reiknað út hvort það dæmi gangi upp fjárhagslega en við öllum blasir að „meiri Evrópa“ gengur aldrei upp menningarlega eða stjórnmálalega. Hin alvarlega evru-kreppa leiðir til sundrungar en ekki samruna. Verði hún ekki leyst án eins fjármálaráðherra fyrir evru-svæðið er evran dauðadæmd. Dauðadómurinn er boðaður í orðum hinna þriggja manna sem vitnað er til hér að ofan.

Franski hagfræðingurinn notar orðið „brjálæði“ um afstöðu þeirra sem vilja brjóta evru-þjóðir undir sameiginlegan evru-vilja. Hvað orð skyldi hann nota um stefnu þeirra íslensku stjórnmálamanna sem telja íslensku þjóðinni helst til bjargar að afsala sér stjórn auðlinda sinna í þágu evrunnar?