Delors, sérlausnir Breta og EES

Á ensku tala menn um „founding fathers“ meðal annars þegar rætt um bandarísku stjórnarskrána, það er þá sem sömdu hana og lögð grunn að Bandaríkjunum og stjórnkerfi þeirra fyrir meira en 200 árum. Þeir eru ekki lengur í kallfæri og í lögfræði er deilt um hvort túlka beri orð þeirra bókstaflega eða með því sem nefnt hefur verið „skapandi lögfræði“ og hefur í för með sér að dómarar setja sig í spor löggjafans.

Innan Evrópusambandsins eru einnig sagnir um „founding fathers“ og þar er Jean Monnet fremstur í flokki en hann gekk á milli stjórnmálamanna eftir síðari heimsstyrjöldina og sannfærði ráðamenn í Frakklandi og Vestur-Þýskalandi um að öruggasta leiðin til að útiloka stríð milli þjóða þeirra væri að sameina stjórn þeirra á kolavinnslu og málmbræðslu. Monnet hóf „evrópska verkefnið“, að sameina Evrópuþjóðir innan Bandaríkja Evrópu.

Á níunda áratugnum kom nýr „founding father“ til sögu Evrópusambandsins, Jacques Delors. Hann var forseti framkvæmdastjórnar ESB á árunum 1985 til 1994 þegar innri markaðurinn myndaðist, samið var um evrópska efnahagssvæðið og lagður grunnur að myntsamstarfinu um evruna. Jacques Delors er enn á lífi og lætur að sér kveða í opinberum umræðum, meðal annars um Evrópusambandið og framtíð þess.

Eins og fram hefur komið hér á Evrópuvaktinni hefur Delors blandað sér í umræður um aðild Breta að ESB. Hann hefur tekið aðra afstöðu en Herman Van Rompuy, forseti leiðtogaráðs ESB, sem segir að sérlausnir í þágu Breta kunni að leiða til eyðileggingar á Evrópusambandinu. Þeir eigi þess vegna að hætta öllu sérlausna-brölti. Delors er þessu ósammála og segir að Bretum sé frjálst að velja eigin leið í Evrópusamstarfinu . Vilji þeir ekki aðild að ESB vegna höfnunar á sérlausnum í þeirra þágu geti þeir gerst aðilar að evrópska efnahagssvæðinu (EES) eða hugað að tvíhliða fríverslunarsamningi.

Þegar orð og álit Van Rompuys annars vegar og Delors hins vegar eru lögð á vogarskál ESB og íhugað hvor sé áhrifameiri er enginn vafi á að Delors hefur betur. Þótt Van Rompuy gegni virðulegu ESB-embætti nýtur hann ekki virðingar Delors. Í umræðum um stöðu og framtíð ESB hefur „founding father“ meiri áhrif en maður sem valinn hefur verið í embætti vegna þess að hann minnir á mús sem læðist.

Í leiðara Morgunblaðsins sem laugardaginn 29. desember segir:

„Viðbrögð forystumanna Evrópusambandsins við viðleitni Breta til að auka sjálfstæði sitt gagnvart sambandinu gefa góða vísbendingu um hversu mikið vit er í kíkja-í-pakkann-kenningunni sem notuð hefur verið til að keyra áfram aðlögun Íslands að Evrópusambandinu. Eða dettur einhverjum í hug að á sama tíma og verið er að segja Bretum að þeir fái ekki undanþágur frá reglum Evrópusambandsins muni það semja við Ísland um undanþágur?“

Sérlausnastefna ríkisstjórnar Jóhönnu Sigurðardóttur er dæmd til að mistakast í aðildarviðræðum við ESB. Það hafa allir með þekkingu á málefnum ESB vitað. Hafi einhver efast um gildi fullyrðinga í þessa veru árið 2009 ætti hann að hafa sannfærst nú. Van Rompuy segir að Bretar geti ekki heimtað rúsínur úr bollunni þeir verði að taka hana alla. Delors segir sérlausna-ríki eiga heima á evrópska efnahagssvæðinu. Bretum sé frjálst að fara þangað.

Þess er vænst að á næstu vikum muni David Cameron, forsætisráðherra Breta, kynna ESB-stefnu ríkisstjórnar sinnar til ársins 2015. Hann ætlar sér að minnsta kosti þann tíma til að vinna að sérlausnum í þágu Breta. Á þeim tíma verður ekki samið um neinar sérlausnir við Íslendinga.

Að sjálfsögðu ber að gera hlé á ESB-aðildarviðræðunum og ekki hefja þær að nýju fyrr en þjóðin veitir umboð til þess, hafi einhver hópur manna áhuga á að hefja þær að nýju í ljósi framvindunnar innan ESB.