Meginstraumar í Evrópu eru ekki í átt til sameiningar heldur sundrungar

Fyrir um aldarfjórðungi kom út bók í Bandaríkjunum, sem nefndist Megatrend, sem kannski mætti þýða Meginstraumar. Í bókinni leitaðist höfundur við að skyggnast undir yfirborðið og kanna hvaða meginstraumar væruá ferð í þjóðardjúpinu. Aðferðafræði hans var sú að lesa litlar fréttir í dagblöðum hér og þar og reyna að lesa út úr þeim hvað líklegt væri að mundi gerast næstu ár og áratugi á eftir. Eins og gengur og gerist um slíka spádóma hefur sumt gengið eftir og annað ekki.

Ef svipuð aðferðafræði er notuð til að lesa út úr fréttum fjölmiðla í Evrópu hvaða straumar og stefnur séu að brjótast fram úr undirdjúpum þjóðahafsins þar er tvennt sem sérstaka athygli vekur.

Í fyrsta lagi er ljóst að flokkar á hægri kanti, sem eru skilgreindir sem „pópúlískir“, þ.e. reyni með einhverjum hætti að höfða til grasrótarinnar í samfélögunum eru margir hverjir að ná fótfestu.

Í Noregi er Siv Jensen, formaður Framfaraflokksins, sem lengi var talinn óhæfur til að eiga fulltrúa í ríkisstjórn orðin fjármálaráðherra. Í Danmörku er Danski Þjóðarflokkurinn, sem Pia Kjærsgaard leiddi framan af að verða einn sterkasti flokkurinn á hægri kantinum. Í Finnlandi halda Sannir Finnar nokkurn veginn stöðu sinni. En augljóst er að Svíþjóðardemókratar eru annars konar flokkur, sem líkist meira Gullinni Dögun í Grikklandi, sem skilgreindur er sem nýnazistaflokkur enda hefur Svíþjóðardemókrötum ekki tekizt að ná fótfestu að ráði.

Í Frakklandi er Þjóðfylking Marine Le Pen á mikilli siglingu. Í gær fóru fram svæðisbundnar kosningar í Genf í Sviss, þar sem tiltölulega nýr flokkur, sem berst fyrir því að Genf sé fyrir Genfarbúa náði að brjótast í gegn. Ukip í Bretlandi hefur fengið byr í seglin síðustu ár.

Framgangur þessara pópúlísku hægri flokka er vísbending um óánægju kjósenda með þá hefðbundnu flokka, sem fyrir eru.

Í öðru lagi er ekki hægt að horfa fram hjá fréttum um óvinsamleg orðaskipti þjóða í milli, ef svo má að orði komast. Í Financial Times er þessa dagana sagt frá ágreiningi innan Seðlabanka Evrópu um vaxtamál, sem sýnist vera að beinast að Draghi, aðalbankastjóra bankans af því að hann er Ítalí og hann vændur um að hafa hagsmuni Ítala í fyrirrúmi.

Bæði í Grikklandi og á Ítalíu er ítrekað ráðist að Þjóðverjum fyrir fortíð þeirra og í sumum tilvikum með ósmekklegum hætti, eins og þegar ásýnd Adolf Hitlers birtist á andliti Angelu Merkel. Og þegar fyrrverandi kanslari Þýzkalands, Gerhard Schröder talar um að Bretland sé sérstakt „vandamál“ fyrir Evrópu getur verið að hrollur fari um marga. Schröder sagði á fundi í Bregenz í Austurríki: „Vandamál Evrópu hefur nafn og það er Bretland. Svo lengi sem Bretar þráast við gerist ekkert.“

Ef notuð er aðferðafræði höfundar Megatrends eru slíkar fréttir vísbending um að Evrópa stefni ekki í átt til sameiningar heldur sundrungar.