Evrópa er í deiglu

Evrópa er í deiglu. Þar eru svo miklir undirstraumar á ferð, sem ná svo djúpt niður í grasrót samfélaganna að það er ómögulegt að spá fyrir um framtíðina og hvernig Evrópa muni líta út eftir áratug eða svo. Þetta er ekkert nýtt. Þegar horft er til sögu Evrópu í nokkur hundruð ár fer ekki á milli mála, að nágrannakritur hafa einkennt líf fólks í þessari heimsálfu í óvenju ríkum mæli.

Hugsunin á bak við stofnun Evrópusambandsins var sú, að tengja hagsmuni þessara þjóða saman með þeim hætti að þær sæju sér ekki hag í því að fara með stríð á hendur hver annarri. Það var og er falleg hugsjón og sú viðleitni hefur skapað frið að verulegu leyti í Evrópu í bráðum 70 ár, sem er langur friðartími í sögu þessarar álfu. Að vísu voru átökin á Balkanskaga á tíunda áratug síðustu aldar ljótur blettur á þeirri sögu.

Nú er margvíslegt uppnám í Evrópu. Í grundvallaratriðum snýst það um tvennt. Annars vegar um efnamun á milli þjóða. Það skiptir ekki máli hvort um efnamun er að ræða á milli einstaklinga eða þjóða. Verði hann of mikill er fjandinn laus. Vaxandi andúð á Þjóðverjum í Evrópu byggist ekki sízt á því, að þeir komast betur af en aðrir.

Hins vegar er ljóst að aukið flæði fólks á milli landa og þá alveg sérstaklega frá austurhluta Evrópu til vesturhlutans veldur vaxandi vandkvæðum. Skýrt dæmi um það eru umræður um innflytjendur í Bretlandi, sem eru komnar á það stig, að forystumenn Verkamannaflokksins þar ýmist játa á sig mistök eða vara við óeirðum í brezkum borgum eins og fyrrum innanríkisráðherra flokksins gerði fyrir nokkrum dögum, þegar hann taldi að fjölgun Róma-fólks þar í landi mundi kalla á óeirðir í borgum.

Þessi vaxandi spenna birtist svo með ýmsum hætti. Nú er titringurinn svo mikill í Frakklandi að fólk sem taka verður mark á telur hættu á þjóðfélagslegri sprengingu þar í landi og kemur margt til.

Embættismannakerfin í flestum þessara landa og í Brussel segja að svarið sé frekari sameining. En er það rétt?

Getur ekki verið að búið sé að spenna bogann svo hátt að lengra verði ekki komizt?