Línan frá Brussel: þegið, bíðið eftir því, sem að ykkur er rétt

Baldur Þórhallsson, prófessor við Háskóla Íslands, ritar grein í Fréttablaðið 5. ágúst, þar sem hann leggur áherslu á, hve góða samningamenn Íslendingar hafi haft í viðræðum við Evrópusambandið til þessa. Íslendingar hafi náð nær öllum kröfum sínum fram í samningaviðræðum við ESB um fríverslunarsamning, EES og Schengen. Telur Baldur árangurinn í raun stórmerkilegan, hann hafi hins vegar ekki náðst átakalaust. Má skilja Baldur þannig, að átökin hafi verið á milli fulltrúa Íslands og erlendra viðsemjenda þeirra. Hér innan lands hafi menn staðið þétt að baki íslenskum samningamönnum til að auðvelda þeim að ná hagstæðri niðurstöðu.

Grein Baldurs endurspeglar áhyggjur í Brussel og meðal ESB-aðildarsinna af því, að gagnrýnt sé, hvernig Össur Skarphéðinsson stóð að því að handvelja og skipa viðræðunefndina um aðild ESB. Þá finnst aðildarsinnum ómaklegt, að vikið sé gagnrýnisorðum að framgöngu einstakra viðræðunefndarmanna til þessa. Baldur segir: „Það að grafa undan samninganefnd Íslands er að grafa undan hagsmunum þjóðarinnar.“

Þetta er einkennilegur málflutningur. Baldur jafnar því á við að „grafa undan hagsmunum þjóðarinnar“, að gagnrýni sé beint að viðræðunefnd Íslands og málflutningi einstakra nefndarmanna, þegar þeir telja verkefni sitt fyrst og síðast að koma Íslandi í Evrópusambandið. Þeir eru sömu skoðunar og Baldur, að þannig sé hagsmunum Íslands best borgið.

Hitt er beinlínis rangt hjá Baldri, að samstaða hafi verið meðal þjóðarinnar um fríverslunarsamning við ESB á sínum tíma eða um aðildina að EES eða Schengen. Minnstur ágreiningur var um aðildina að Schengen. Um hin tvö málin var harkalega deilt á heimavelli. Tekist var á um menn og málefni. Nú krefjast ESB-aðildarsinnar þess hins vegar, að ekki sé haldið uppi neinni gagnrýni, hvorki á viðræðunefnd utanríkisráðherra né málflutning einstakra nefndarmanna, svo að ekki sé talað um hina svonefndu viðræðuafstöðu, hvar sem hana er að finna.

Sé þetta línan frá Brussel á þessu stigi málsins, um leið og ESB-aðildarsinnar slá sér á brjóst með heitstreningum um „upplýsta umræðu“, er ekki mikils að vænta í framhaldinu af málefnalegu framlagi ESB eða aðildarsinna til umræðnanna. Þeir hefðu átt að gefa færi á meiri umræðum á heimavelli, áður en gripið var til þess í fljótræði að senda umsóknina til Brussel. Þá væri meiri samstaða að baki viðræðunefndinni. Þeir hefðu einnig átt að sjá til þess, að utanríkisráðherra veldi aðra en ESB já-bræður í viðræðunefndina.

Samfylkingin knúði ESB-umsóknina í gegn í stjórnarmyndunarviðræðum við vinstri-græna. Þar hétu menn málstaðnum hollustu á bakvið luktar dyr, þrátt fyrir aðrar yfirlýsingar fyrir kosningar. Nú á að banna umræður um form og efni aðildarviðræðnanna í nafni þjóðhollustu.

Línan frá Brussel og ESB-aðildarsinnum er þessi: Hagsmunum Íslands er best borgið með því að málstaður þjóðarinnar sé ekki ræddur á heimavelli. Þjóðin að þegja og bíða eftir því, hvað Brussel-valdið réttir íslensku viðmælendunum, sem eru handvaldir til að koma Íslandi í ESB. Þjóðin getur þá kosið um það, sem að henni er rétt. Fyrir þann tíma mun hafa tekist að búa svo um hnúta með aðlögun, fjáraustri og innrætingu, að þjóðin segi já. Varla dirfast Íslendingar að móðga ESB með því að segja nei?